Öğrencilerin psikolojik sorunları ve bu sorunların çözümünde uygulanacak en etkili yollar hakkındaki merak ettiklerimizi, Uzman Psikolog ve Terapist Sayın Kerem Gümüş’e sorduk.
Ergenlik ve ergenlik öncesi çocuklarda en çok görülen psikiyatrik bozukluklar nelerdir?
Çağımızda en çok görülen psikiyatrik rahatsızlık, ‘‘Dikkat Eksikliği’’ ve ‘‘Hiperaktivite Bozukluğu’’ olarak karşımıza çıkıyor. Gün geçtikçe görülme oranı daha da artıyor. Bu rahatsızlığın en çok görülmesi, diğer rahatsızlıkların görülmediği manasına gelmiyor. Mesela depresyon… Her çağın önde gelen sorunudur. Ya da OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk). Kaygı bozuklukları çerçevesinde ülkemizde hatta dünya çapında en çok rastlanan rahatsızlıklardandır. Yaş küçüldükçe de tuvalet problemleri, konuşma bozuklukları, gelişimsel problemler de yine görülen rahatsızlıklar arasındadır.
Bir öğrencide görülen depresyon belirtileri nelerdir?
Bu belirtilerde yaş önemli bir kriterdir. Ama bir çocuk gereğinden çok ağlıyorsa, kendini sürekli huzursuz hissediyorsa, uyku ve yeme düzeninde bozulmalar başladıysa, çok fazla içine kapanmış ya da çok fazla saldırganca davranışlar sergiliyorsa… Bunların yanında hoşlandığı aktiviteleri de yapmak istemiyor; oyun oynamak istemiyor, ailecek vakit geçirmekten kaçınıyorsa… Depresyon belirtileri var diyebiliriz.
Sınav kaygısı, psikolojik bir hastalık mıdır?
Hastalık demeyelim de 🙂 sınav kaygısı her çocuğun yaşadığı normal bir süreçtir. Hastalık derecesinde zarar vermesi için fizyolojik tepkilerle desteklenmesi gerekir. Titremek, ağlama / öfke krizleri, ciddi unutkanlıklar, nefes daralması gibi… Yoksa her insan hayatında kaygıları yaşamaktadır. Hatta vurdumduymaz dediğimiz öğrenciler bile aslında kaygıların yeterli düzeyde salgılanmamasından sebep bir şeyleri kafaya takmıyormuş gibi gözükür. O da bir kaygı bozukluğu sınıfına girebilir.
Bir öğrenci hangi durumlarda psikiyatriste yönlendirilmelidir?
Bir öğrenci, bir problemi 4 haftadan uzun bir şekilde yaşıyor ve gün geçtikçe de durum artış gösteriyorsa önce bir psikoloğa görünmekte fayda vardır. Akabinde psikiyatriye yönlendirme yapılır. Ne kadar erken müdahale, o kadar kısa süreli çözümdür.
Sınıfta arkadaşlarına fiziksel şiddet uygulamayı alışkanlık haline getiren bir öğrencinin davranışlarını değiştirmek için rehberlik birimince hangi yollar izlenir?
Akran zorbalığı diyoruz biz buna… Bu konularda zorbalık yapan çocuğu etiketlememek lazım. Üstüne böyle bir etiket yapıştı mı zorbalıktan kurtarmak zor oluyor. “Stresli bir durumda sorunu şiddet olmadan da çözebilirsin.” algısını pekiştirmek önemli. Aynı zamanda zorbalığa uğrayan çocukların da yapısını güçlendirmek gerekmektedir. Şiddeti besleyen iki yönlü bir süreç; hem zorba açısından hem de zorbalığa uğrayan açısından. Ailevi ilişkiler de masaya yatırılmalı.
Cinsel kimlik karmaşası yaşayan bir öğrenci için atılması gereken doğru adımlar nelerdir?
Hiçbir çocuğu yargılamadan, suçlamadan ve anormal hissettirmeden hareket etmek en güzeli. Bu konu çok hassas bir konu. İşin hem psikolojik hem fizyolojik durumu var. Önce fizyolojik süreç analiz edilmeli. İşin uzmanından destek alınmalıdır.
Çok hareketli öğrencilere ‘‘hiperaktivite’’ tanısı koymak için hangi somut verilere ulaşılması gerekir?
Hiperaktivite dediğimiz olgu, dikkat eksikliği ile birlikte görülen psikiyatrik bir rahatsızlık. Bu yüzden tanı koymayı psikiyatriye bırakmak lazım aslında. Bizler tanıları ve semptomları karıştırabiliyoruz. Hiperaktivite denilen birçok çocuğun aile öyküsü farklı olabiliyor. Ya da dikkat eksikliği denilen birçok çocukta dikkat dağınıklığı ya da kaygıdan kaynaklı unutkanlıklar olabiliyor. Şüphe varsa işin uzmanına yönlendirmek en iyisi.
Özellikle matematik dersinde yoğun öğrenme güçlüğü çeken öğrenciler için önerileriniz nelerdir?
Bir önceki cevabımda işi uzmanına yönlendirmekten bahsetmiştim. Bu konuda matematiğe karşı bir önyargı varsa, konuyla ilgili tabuları yıkmayı en iyi matematik öğretmenleri bilir. Fakat öğrenme bozukluğu dediğimiz “Diskalkuli” tarzında bir rahatsızlık varsa bu noktada çocuğa özel davranılmalı, öğrenemiyor diye çocuk yıpratılmamalıdır. Bu tarz çocuklar özel çocuklardır ve özel muamele gerekmektedir.
İstifade ettik. Teşekkür ederiz. Özellikle çocuklarımızın bu sorunları ile ilgili başlıkları ayrı ayrı işleseniz keşke. Çok daha fayda sağlarız. Bekliyoruz, sevgiler.