Kaizen; iş hayatı ve sosyal yaşamda, sürekli devam eden küçük değişimler ile yapılan iyileştirme faaliyetleridir. “Bugün dünden iyi, yarın bugünden daha iyi olmalıdır.” düşüncesini savunan bir inançtır. Kaizen; ‘Kai’, ‘Değişim’ ve ‘Zen’, ‘İyiye doğru’ kelimelerinin birleşimi olan ‘İyiye doğru değişim’ demektir. Japonlar bu felsefe sayesinde uzun vadeli olarak büyük üstünlükler sağlamıştır. Kaizen felsefesi, Japonya’nın rekabetteki başarısının anahtarıdır.
Kaizen; aksaklıklar saptanan bir sistemde mevcut durumu kökten değiştirmek ve yeni bir yatırıma gitmek yerine, eldeki sistemin ne şekilde iyileştirilebileceğinin araştırılarak küçük adımlarla düzeltmelerin yapılmasıdır. Batı’da mevcut sistem tamamen yenilenir. Buna inovasyon, yenilik ya da buluş denilir. Kaizen’de ise mevcut sistemde iyileştirmeler vardır. Kaizen felsefesinin Batı çalışma kültüründen temel farkı; Batı, inovatif hareketleri için büyük bütçeler ayırırken, Kaizen, küçük bütçelerle iyileştirmelerini yapar. Yeni bir yatırımda istenilen sonuca ulaşmak kısa zamanda mümkün olabilirken, Kaizen’de istenilen sonuca ulaşmak biraz zaman alabilir. Bu açıdan Kaizen’i uygulayacak yöneticilerin sonuç odaklı değil, süreç odaklı yöneticiler olması gerekir. Aksi durumda gerekli sabrı gösteremeyecekler ve Kaizen’in sonuçlarını göremeden uygulamaları başarısızlığa sürükleyeceklerdir.
Kaizen bir kişinin başarabileceği bir sistem değildir. Kaizen’de başarıya ulaşabilmek için hem yöneticiler, hem de personelin el birliği ile çalışmaları yürütmesi ve birbirlerine destek olması gerekir. Kaizen’in asıl uygulayıcıları iş görenler olmakla birlikte, felsefenin başarıya ulaşabilmesinin en önemli ögesi yöneticilerdir. Çünkü yöneticiler çalışanları hedefe yöneltmeli, onları çalışmaların sonucuna inandırmalı ve sabırla çalışmaların sonucunu beklemelidir. Çalışmaların sonucunu iş görenlerle paylaşmalı, onlara neler başardıklarını göstermeli ve başarılarını ödüllendirerek onları yeni başarılara teşvik etmelidir. İş görenler ise Kaizen’i yaşamlarının bir parçası olarak görmeli, onu hayatlarının her alanında uygulamayı ilke edinmeli, çabalarını esirgememelidir.
Kaizen’in savaş açtığı kavram ‘Muda’dır. Muda kelime anlamı olarak israf, kayıp anlamına gelir. İşletmede yapılan muda; kaynakların katma değer sağlamayan yerlere gitmesi, gereksiz harcanmasıdır. Örneğin Kaizen felsefesine göre yere düşen bir vidayı iş görenin üşenmeden yerden alması, hem o vidanın kaybolmasını önleyecek -maliyeti azaltacak- hem de temizlik işçisinin harcadığı zamanı kısaltarak iş gücü kaybını ortadan kaldıracaktır. Kaizen’in ilk kez uygulandığı yerlerde, hiçbir ciddi parasal yatırım yapılmadan verimlilikte %30, %50 ve hatta %100’e ulaşan artış elde edilebilir.
Kaizen’e göre işletmede problemlerin çözümü için uğraşanlara “neden” sorusunu bir kez değil, beş kez sormaları söylenir. Çoğu kez, ilk cevap problemin gerçek sebebi değildir. Birkaç kez “neden” sorusunu tekrarlayarak birçok bilgiye ulaşılır ki, bunlardan biri gerçek sebeptir.
Kaizen felsefesinde sınıf ayrımı yoktur. Herkesin görüşü sorulur, dinlenir ve parlak fikirler uygulamaya alınır. İş görenlerin önerileri de bunlar arasındadır. Demokratik bir felsefedir. Çalışanlarda işletmeye karşı aidiyet duygusunun oluşmasını sağlar. Kaizen’de paylaşma, önemseme ve adanmışlık önemlidir. Klasik yönetim algısı, çalışanı sürekli denetleyen ve ona güvenmeyen anlayış geçerliliğini yitirmiştir.
REFERANSLAR
İmai, M. (2019). Kaizen Japonya’nın Rekabetteki Başarısının Anahtarı
Töremen, F. (2002). Eğitim Örgütlerinde Değişimin Engel ve Nedenleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Elazığ.
